Ürtiker diğer adlarıyla kurdeşen veya dabaz, en sık görülen cildin alerjik hastalığıdır. Yaklaşık 4 çocuğun birinde hayatlarının herhangi bir döneminde ürtiker hastalığına yakalanmaktadır. Ürtiker belirtileri; kaşıntı, ortası kabarık, kenarları kızarık olan, farklı büyüklükte plaklar, çok hızlı bir şekilde ortaya çıkaran ve 24-48 saat içinde de düzelebilen kaşıntılı kızarıklıklardır.
Ürtiker aniden ortaya çıkar ve özellikle çocuklarda sıktır. Çocuklarda görüldüğünde aileler telaşlanabilir. Çünkü aniden ortaya çıkan kaşıntılı kızarıklık nedeniyle çocuklar çok huzursuz olur ve kaşıntıdan uyuyamazlar.
Ürtikerin (Kurdeşen) en önemli belirtileri
- Ortası kabarık ve atrafı kırmızı plak tarzında ve değişik büyüklüktedir
- Kaşıntı vardır
- Kısa süreli olup çok hızlı ortaya çıkar ve genelde 24-48 saat içinde düzelir. Düzelen yerlere rağmen diğer yerden yine farklı kızarıklıklar ortaya çıkabilir.
- Özellikle boğazda, göz çevresinde, yanaklarda, dudaklarda, ellerde, ayaklarda ve genital bölgelerde acı ve yanmaya neden olan şişme,
Ürtiker plaklarının özellikleri
Döküntüler plaklar şeklinde olup ortası kabarık ve atrafı kızarık olduğu için plak şeklindedir. Büyüklükleri çok değişkendir. Basmakla beyazlaşır. Ciddi ürtikerlerde çok yaygın olduğu için plaklar şeklinde görülmeyebilir. Bir plak 24-48 saat içinde düzelir ancak diğer taraftan bir başkası çıkar. Bu da aileleri neden bu tekrarlıyor veya yayılıyor diye endişeye sefk eder. Bu tablo aslında beklendik bir durumdur. Kaşıntı çok fazladır. Bu da uykuyu günlük yaşamı çok etkiler.
Ürtikerle birlikte ödem
Ürtikerde kaşıntılı kızarıklıklarla beraber dudakta, dilde, göz etrafında, ayak bileği ve el bileği gibi eklem yerlerinde şişmelerde görülebilir. Bu şişmelere anjioödem denilmektedir. Ürtiker gelişen çocukların yarısında bu anjioödem görülmektedir. Bu anjiödemler nedeniyle bazen çocukların yürümesi de kısıtlanabilir. Her on çocuktan birinde ödem gelişmeden ürtiker gelişirken her on çocuğun birinde ise ürtiker döküntüsü olmadan sadece ödem olarak kendini gösterebilir.
Ürtiker vücudun her yerinde çıkabilir
Ürtiker plakları vücudun her yerinde ortaya çıkabilir. Vücudun bir yerinde toplanmışsa döküntü tedaviye daha iyi cevap vermektedir. Ürtikerin nedenine göre ürtikerin geliştiği yerler farklılıklar gösterebilir. Güneşe bağlı gelişen solar ürtikerde daha çok güneşin temas ettiği yüz ve boyunda kaşıntılı kızarıklıklar görülmektedir.
Ürtiker alerjik şokun belirtisi de olabilir
Ürtiker özellikle daha önceden bilinen bir besin alerjisi varsa ve bu besin alındıktan sonra 2 saat içinde ürtiker gelişmişse alerjik şok açısından dikkatli olunması gerekir ve acil servise bir an once gidilmesi gerekir. Aynı şekilde bir ilaç uygulaması sonrası ani gelişen ürtiker durumunda da alerjik şok aklımıza gelmeli ve müdahale edilmelidir.
Ürtiker belirtileri varsa ne yapmalıyım?
Ürtiker belirtileri varsa hiç vakit geçirmeden en yakın hastanenin acil servisine gidilmelidir. Altta yatan alerjik şok gibi bir durumun da belirtisi olabildiği için acil tedavi verilmesinde fayda vardır. Özellikle nefes sıkışması, bulantı, kusma, çarpıntı, karın ağrısı veya bayılma gibi belirtiler de varsa hiç vakit kaybedilmemelidir. Daha önceden alerjik şok riski nedeniyle eğitim alınmış ve alerjik besin alımı veya ilaç alımı varsa epinefrin oto enjektörü de uygulanabilir. Bu tedavi özellikle alerjik şok belirtisi olan ürtiker tedavisinde hayat kurtarıcı olabilir.
Hafifi belirtiler varsa evde bulunana alerji şuruplarından birisi verilebilir ve yine vakit geçirmeden yakın bir hastanenin acil servisinde doktora gösterilmesinde fayda vardır. Başlangıçta hafif olan belirtiler hızla ilerleyebilir.
Kronik Ürtiker belirtileri
Kronik ürtiker belirtileri de aynı ani gelişen ürtiker belirtileri gibidir. Tek farklılık süredir. Kronik ürtikerde belirtiler 6 haftadan daha uzun ve haftanın en 2 gününde olmaktadır. Kronik ürtiker geliştiğinde mutlaka altta yatan nedenler araştırılmalıdır.
Fiziksel ürtiker belirtileri
Fiziksel ürtiker belirtileri ise fiziksel ürtikerin tipine bağlı değişmektedir. Örneğin soğuk temasına bağlı ürtikerde soğuğa temasla ürtiker belirtileri ortaya çıkmaktadır. Sıcağa bağlı temas ürtikeri ise sıcağa temasla ortaya çıkmaktadır. Güneşe bağlı ürtiker ise vücudun güneş gören bölgelerinde gelişen ürtiker belirtileri vardır.
Sonuç olarak ürtiker belirtilerinin en önemlileri kaşıntı, ortası kabarık, kenarları kızarık olan, farklı büyüklükte plaklar, çok hzlı bir şekilde ortaya çıkaran ve 24-48 saat içinde de düzelebilen ciltte kızarıklıklardır. Ürtiker belirtileri ürtikerin nedenine göre farklılıklar gösterebilir. Ürtiker ani gelişen bir cilt alerjisi olup geliştiğinde en yakın hastanenin acil servisine başvurulmasında fayda vardır.
Ürtiker ve Çocuk Alerji Uzmanı-Yetişkin Alerji Uzmanı
Ürtiker(kurdeşen) için erken ve doğru teşhis, ayrıca zamanında tedavi önemlidir. Ürtiker olan kişiler alerji uzmanları tarafından teşhis edilip tedavi edilmedir. Çocuk Alerji / immünoloji uzmanları ve yetişkin alerji/immünoloji uzmanları ürtiker ve alerjik hastalıklar için eğitim almış ve bu konuda diploması olan doktorlardır. Bu nedenle ürtiker gelişen çocukların çocuk alerji uzmanları (Yeni adıyla çocuk immünoloji ve alerji hastalıkları uzmanı), 18 yaşından büyüklerin ise yetişkin alerji uzmanları (Yeni adıyla İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı) tarafından incelenmesi ve teşhis konulup tedavi edilmesinde fayda vardır.